Spandex là một loại sợi nhân tạo với khả năng co giãn tốt, được ứng dụng rất nhiều trong ngành công nghiệp may mặc hiện nay.
Vậy vải spandex là gì? Có những đặc điểm như thế nào? Ứng dụng trong đời sống ra sao. Hãy cùng ONOFF khám phá qua bài viết dưới đây nhé.
Vải Spandex là gì?
Spandex hay Lycra, Elastane là một loại sợi nhân tạo được sản xuất ra để thay thế cao su. Spandex có độ đàn hồi tuyệt vời, trên thực tế chứng minh là sợi spandex có thể kéo dài đến 500% so với chiều dài ban đầu của chúng.
Loại vải này có thể co giãn gấp 5-8 lần kích thước bình thường của nó, và nó thường được sử dụng trong quần áo tiêu dùng dạng body. Trong hầu hết các trường hợp, vải spandex nguyên chất không được sử dụng trong hàng may mặc và thay vào đó, một lượng nhỏ vải này được dệt thành các loại sợi tổng hợp, bán tổng hợp hoặc hữu cơ khác.
Sợi spandex được tạo ra bằng cách kết hợp một polyglycol chuỗi dài kết hộ với một diisocyanate ngắn và có chứa ít nhất 85% polyurethane.
Tại khu vực Bắc Mỹ, người ta gọi loại vải này là Spandex. Còn tại châu Âu tên gọi của vải spandex là các biến thể của “elastane”: trong đó élasthanne (Pháp), Elastan (Đức), elastano (Tây Ban Nha), elastam (Ý) và elastaan (Hà Lan). Elastane là cách gọi đúng về mặt hóa học nhất để chỉ loại vải này.
Còn cái tên Lycra, thuật ngữ này là nhãn hiệu đã đăng ký của DuPont Corporation. Chỉ vải spandex do DuPont sản xuất mới có thể được gọi là Lycra, nhưng loại vải này giống hệt về mặt hóa học với các loại vải được gọi là spandex hoặc elastane, và nó có các thuộc tính giống nhau. Lycra hay được dùng tại các nước như: Anh, Ireland, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Brazil, Argentina, Úc, New Zealand và Israel.
Giống như các polyme khác, spandex được tạo ra từ các chuỗi monome lặp lại được tổ chức với nhau bằng axit. Đầu quá trình phát triển spandex, người ta đã công nhận rằng chất liệu này có khả năng chịu nhiệt cao, có nghĩa là các loại vải nhạy cảm với nhiệt nổi tiếng như nylon và polyester được cải thiện khi kết hợp với vải spandex.
Tính co giãn của Elastane ngay lập tức khiến nó được ưa chuộng trên khắp thế giới, và sự phổ biến của loại vải này vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Nó có mặt trong rất nhiều loại quần áo mà hầu như người tiêu dùng nào cũng sở hữu ít nhất một món đồ có chứa spandex, và không chắc rằng độ phổ biến của loại vải này sẽ giảm trong tương lai gần. Tuy nhiên, đáng tiếc là elastane có tác động xấu đến môi trường đáng kể sau khi nó được đưa vào thị trường tiêu dùng.
Lịch sử hình thành và phát triển
Sợi spandex đã bắt đầu nhen nhóm từ thời điểm thế chiến thứ II. Khi này các nhà khoa học đã tìm ra những giải pháp khác nhau để thay thế cho chất liệu cao su đang ngày càng khan hiếm trên thế giới.
Trong chiến tranh, nhu cầu sử dụng cao su là rất lớn, các thiết bị xây dựng hầu như đều cần sử dụng đến chất liệu này. Mà trong thời điểm đó, giá cao su thường xuyên biến động, nguồn cung không đủ cầu. Chính vì thế mà nó đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu tìm ra một chất liệu có thể giải quyết được các vấn đề trên.
Năm 1940
Lúc đầu, mục tiêu của các nhà khoa học là phát triển một sợi đàn hồi bền vững dựa trên các polyme tổng hợp. Năm 1940, các chất đàn hồi polyurethane đầu tiên được sản xuất. Những polyme này là một chất thay thế thích hợp cho cao su.
Cũng trong thời gian đó, các nhà khoa học tại Du Pont đã sản xuất các polyme nylon đầu tiên. Những polyme nylon sớm này lại có đặc tính rất cứng, do đó các nhà khoa học buộc phải nỗ lực để đàn hồi hóa chúng. Đến khi các nhà khoa học phát hiện được rằng các polyurethan khác có thể được tạo ra thành những sợi chỉ mịn. Và từ đó, họ quyết định rằng những vật liệu này có thể hữu ích trong việc tạo ra nhiều sợi nylon, có thể kéo giãn hơn hoặc làm quần áo nhẹ.
Năm 1952
Từ đó, các sợi Spandex đầu tiên được hình thành và sản xuất thử nghiệm bởi nhà khoa học Farbenfabriken Bayer. Một nhà khoa học đến từ Đức, ông giành được bằng sáng chế của Đức cho phát minh của mình vào năm 1952.
Năm 1962
Năm 1962, nhà khoa học Du Pont kết hợp với Công ty Cao su Hoa Kỳ cùng sản xuất sợi Spandex. Ông đã sử dụng cái tên Lycra để gọi loại vải này, cũng như đặt tên cho thương hiệu của mình. Cho đến nay, đây vẫn là công ty có quy mô lớn và dẫn đầu thế giới về sản xuất sợi Spandex. Và được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp may mặc trên toàn thế giới.
Quy trình sản xuất vải Spandex
Một quy trình sản xuất vải sợi Spandex sẽ diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu dưới đây nhé.
Tìm hiểu quy trình tạo ra vải Spandex
Tạo ra prepolymer
Kéo sợi khô là phương pháp tạo ra 94,5% các sợi spandex thành phẩm trên thế giới hiện nay. Với bước đầu tiên của quy trình đó là tạo ra sợi prepolymer.
Glycol dễ được trộn với monomer diisocyanate theo tỉ lệ 1:2 trong một bình phản ứng để tạo ra chất chuẩn bị prepolymer.
Tạo dung dịch kéo sợi
Sau khi tạo ra các prepolymer, nhà sản xuất sẽ cho prepolymer vừa tạo ra này phản ứng với diamine theo tỉ lệ 1:1. Phản ứng này được gọi là phản ứng mở rộng chuỗi. Kết quả sau phản ứng sẽ thu được một dung dịch, sau đó sẽ đem pha loãng bằng dung môi(DMAc) để tạo ra dung dịch kéo sợi. Chất dung môi này sẽ giúp làm dung dịch loãng hơn và dễ xử lý hơn. Sau đó nó có thể được bơm vào tế bào sản xuất xơ.
Quay sợi
Dung dịch kéo sợi được thu lại ở bước 2 sẽ được bơm vào máy quay hình trụ để tạo thành sợi spandex. Khi các sợi này đi qua máy quay sợi sẽ được gia nhiệt bằng khí nito, dung môi hóa học để polymer lỏng phản ứng hóa học. Và sau đó sẽ hình thành các sợi rắn.
Tạo sợi spandex
Khi ra khỏi máy quay sợi, các sợi rắn sẽ được tập hợp lại với nhau để tạo thành sợi spandex thành phẩm với độ dày đúng mong muốn. Mỗi một sợi spandex được tạo thành từ nhiều sợi riêng lẻ, nhỏ.
Công nghệ sản xuất sợi spandex
Xử lý sợi
Sau khi thu được các sợi Spandex, người ta sẽ sử dụng chất Magnesi stearat hoặc một polyme khác để ngăn chặn sự bám dính giữa các sợi với nhau. Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình dệt may. Cuối cùng các sợi sẽ được chuyển qua con lăn lên ống chỉ và đem dệt thành vải.
Sợi vải được se thành các cuộn chỉ
Kiểm tra chất lượng
Khi các sợi Spandex được hoàn thành và lăn lên ống chỉ. Chúng sẽ được trải qua một bước cuối cùng là kiểm tra về chất lượng của sợi. Kiểm tra về khả năng co giãn, về kích thước tiêu chuẩn. Nếu không phù hợp sẽ bị loại bỏ, chỉ sử dụng những loại sợi đạt tiêu chuẩn đề ra.
Vải Spandex được sản xuất ở đâu?
Vải spandex được sản xuất bởi nhiều tập đoàn quốc tế khác nhau. Một số tập đoàn này, chẳng hạn như DuPont , có nhà máy ở hàng chục quốc gia khác nhau, nhưng những tập đoàn khác có thể được bản địa hóa cho một quốc gia cụ thể.
Phần lớn các nhà máy sản xuất vải thun trên thế giới được đặt tại Trung Quốc. Trước đây, hầu hết loại vải này được sản xuất ở Hoa Kỳ, nhưng chi phí lao động giảm đã thúc đẩy việc sản xuất nhiều loại hàng dệt khác nhau sang Trung Quốc trong vài thập kỷ qua.
Trong khi nhiều loại vải dệt tổng hợp đã không còn phổ biến trong những năm gần đây, không có sản phẩm nào thay thế được vải spandex, điều đó có nghĩa là ngành vải này sẽ tiếp tục tăng trưởng cho đến ít nhất là năm 2023.
Đặc tính của sợi Spandex
Sợi Spandex sẽ có những ưu điểm và đặc tính sau:
Ưu điểm
Co giãn tốt
Đây là ưu điểm nổi bật nhất của spandex. Sợi spandex có thể được kéo giãn căng nhiều lần, mà sau đó vẫn có thể phục hồi nguyên vẹn chiều dài và hình dạng ban đầu của nó. Thực tế chứng minh rằng sợi spandex có thể kéo dài hơn 500% chiều dài ban đầu của nó mà không ảnh hưởng gì.
Độ bền cao
Spandex có thể chịu được nhiệt độ cao, khi bị nhăn nó có thể chịu được sự định hình của nhiệt độ để trở về phẳng phiu.
Ưu điểm khác
Ngoài 2 ưu điểm nổi bật trên, Spandex còn có các ưu điểm khác như:
- Spandex nhẹ, trơn, mềm và cực dễ nhuộm màu.
- Chất liệu spandex không tích điện.
- Khả năng chịu mài mòn tốt.
- Spandex không hề tạo xơ hay thắt nút trên bề mặt vải.
Nhược điểm
Cũng như những loại vải khác, Spandex cũng có những nhược điểm như:
- Khả năng hút ẩm kém
- Khi sử dụng thuốc tẩy, vải sẽ không bền, nhanh hỏng.
Vải Spandex có những loại nào?
Spandex pha cotton
Sự pha trộn giữa spandex và cotton tạo ra loại vải được gọi là cotton spandex. Loại vải này có những ưu điểm, đặc tính của cả 2 chất liệu này như: khả năng co giãn, thấm hút nhanh, mềm nhẹ. Vải cotton spandex thường được sử dùng để may áo phông, áo sơ mi co giãn, quần áo lót nam, và đồ lót nữ. Chất vải này rất ít bám bẩn và có thể dễ dàng được giặt sạch.
Poly spandex
Poly pha với spandex tạo ra loại vải thun lạnh, mềm mịn, mát khi mặc. Với ưu điểm là co giãn tốt, độ bóng nhẹ làm tăng tính thẩm mỹ cho sản phẩm. Bên cạnh đó, vải này cũng rất dễ bảo quản và sử dụng.
Vải len Spandex
Nghe tên là chúng ta đã thấy loại vải để sản xuất quần áo mặc vào mùa thu đông ấm áp. Vải len Spandex có độ co giãn tốt, có khả năng chống co ngót và mềm mại.
Ứng dụng
Spandex được sử dụng rất nhiều trong ngành may mặc hiện nay. Nó được dùng để may các trang phục như : đồ thể thao, đồ bơi, đồ lót, đồ tắm, quần trượt tuyết, skinny jeans, các loại quần bó sát, trang phục cho vận động viên đạp xe, chèo thuyền…
Sản xuất đồ thể thao từ sợi spandex
Đồ lót có độ co giãn cao mang lại sự thoải mái
Tất sử dụng chất liệu spandex tạo sự co giãn tốt
Mua ngay: Quần áo thể thao nam | Đồ lót nam | Tất nam — Quần áo thể thao nữ | Đồ lót nữ | Tất nữ
Ngoài ra, spandex còn được sử dụng để sản xuất các sản phẩm niềng răng chỉnh hình, găng tay, gối vi sinh, thắt lưng khiêu vũ của các nam vũ công hoặc dây đai áo ngực, vỏ bọc ghế,…
Làm găng tay bảo vệ từ sợi spandex
Hay làm vỏ bọc ghế
Cách vệ sinh và bảo quản đồ từ sợi Spandex
Chúng ta nên vệ sinh và bảo quản những trang phục, đồ dùng được sản xuất từ sợi spandex như thế nào để bền và dùng được lâu.
- Nên giặt các sản phẩm bằng tay, nước ấm và sử dụng các chất tẩy rửa nhẹ nhàng. Trong quá trình giặt không nên dùng tay vắt. Giặt xong nên hong phơi dưới trời thoáng mát, không nên dùng máy sấy để làm khô.
- Không nên sử dụng các chất tẩy rửa đổ trực tiếp nên vải sợi spandex, nồng độ chất tẩy nên nhẹ nhàng.
- Hạn chế việc là, ủi quần áo. Nếu có dùng, chúng ta chỉ nên sử dụng với nhiệt độ thấp nhất, ủi nhanh chóng. Tránh để quá lâu bàn ủi trên vải, sẽ gây hư hỏng trang phục của bạn. Lưu ý là khi ủi đồ chúng ta nên là mặt trái của vải.
- Không nên mang đồ đi giặt ở ngoài tiệm, sẽ nhanh làm hỏng đồ đó các bạn.
Phơi đồ ở những nơi có không gian thoáng mát
Với một số thông tin về loại sợi spandex, mọi người sẽ biết và hiểu rõ hơn về loại vải đang được sử dụng rất nhiều hiện nay. Một loại vải với những ứng dụng quan trọng góp phần phát triển cho ngành công nghiệp dệt may.
Hi vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu về chất liệu vải spandex. Hiện nay, các sản phẩm đồ lót, quần áo thể thao, tất của ONOFF thường sử dụng chất liệu spandex và rất được khách hàng tin tưởng. Bạn có thể tham khảo các thông tin chi tiết tại đây!
